Jeśli jesteś sportowcem musisz wiedzieć czym jest syndrom RED-S.
Będąc sportowcem profesjonalnym, lub tylko amatorskim jesteś narażony na wiele rzeczy. Oczywiście aktywność fizyczna jest nieoceniona jeśli chodzi o promowanie zdrowia, jednak jak zawsze ciemna strona też istnieje, choć zależy ona od wielu czynników.
Dziś zajmiemy się stanem który został nazwany SYNDROMEM RED-S. Zespół RED-S to bardziej wszechstronny termin na określenie schorzenia znanego wcześniej jako „triada sportowców” a szerzej mówiąc stanowi jego rozszerzenie. Termin „względny niedobór energii w sporcie” (RED-S) wskazuje na złożoność związaną z tym problemem, odnosi się do: „upośledzonego funkcjonowania fizjologicznego spowodowanego względnym niedoborem energii i obejmuje między innymi upośledzenie tempa metabolizmu, funkcji menstruacyjnych, zdrowia kości, odporności, syntezy białek i zdrowia układu sercowo-naczyniowego”.
Początkowo triada sportowców odnosiła się wyłącznie do kobiet sportowców – definiowana jako zestaw trzech objawów: zaburzeń miesiączkowania, problemów z mineralizacją kości oraz niską dostępnością energii.
Model kliniczny RED-S po raz pierwszy opisany przez Międzynarodowy Komitet Olimpijski (MKOl) w 2014 r. Obejmuje triadę kobiet-sportowców i, co ważne, aktualnie obejmuje również mężczyzn. Ponadto model RED-S opisuje efekty wieloukładowe, które nie ograniczają się do funkcji menstruacyjnych i zdrowia kości.
Czynnikiem etiologicznym tego zespołu jest niska dostępność energii (LEA). Podstawowym problemem RED-S jest niewystarczająca ilość energii do wspierania szeregu funkcji organizmu związanych z optymalnym zdrowiem i wydajnością.
Zarówno w przypadku triady sportowców (kobiet), jak i RED-S podstawowym problemem jest niska dostępność energii (LEA). Zazwyczaj wartość dostępności energii (EA) potrzebnej do utrzymania spoczynkowego tempa metabolizmu jest podawana jako 45 kcal / kg FFM (masa beztłuszczowa), co uwzględnia, że będą występować różnice między osobami w zależności od składu ich ciała. Wiele z wspomnianych układów jest zasadniczo zaburzonych przy EA <30 kcal / kg FFM / dzień, co w przeszłości stanowiło docelowy próg LEA. Należy jednak pamiętać, że ta wartość EA nie jest absolutnym progiem, który ma zastosowanie do każdego, jest jedynie wskazówką. Sportowiec może doprowadzić do stanu niskiej dostępności energii nieumyślnie lub celowo. Niska dostępność energii jest podstawowym elementem mającym wpływ również na ryzyko kontuzji.
Badania wykazały, że spożycie poniżej poziomów EA wynoszących ∼30 kcal · kg FFM · dzień wzrasta prawdopodobieństwo supresji żeńskich hormonów rozrodczych i metabolicznych. Pojawiające się dane sugerują, że mężczyźni również wykazują zmiany, chociaż przy niższym progu EA (między 20 a 25 kcal · kg FFM · dzień.
Przyczynami niskiej dostępności energii obejmują nie odpowiednie oszacowanie wysokiego wydatku energetycznego na ćwiczenia lub nadgorliwe zrzucanie wagi. Do spowodowania stanu niskiej dostępności energii u sportowców może dochodzić również po przez:
Zmniejszenie poboru energii przy zachowaniu takiego samego obciążenia treningowego. Zwykle jest to celowa decyzja mająca na celu utratę wagi, w przekonaniu, że może to poprawić wydajność. Może również powstać niezamierzenie, być może z powodu braku obliczenia zapotrzebowania energetycznego programu treningowego.
Zwiększenie obciążenia treningowego przy zachowaniu takiego samego poboru energii. Może się to często zdarzyć w sposób niezamierzony, w wyniku bardziej intensywnej sesji treningowej lub przejścia do wyższej fazy treningu. Niektórzy sportowcy wykonują dodatkowe sesje treningowe, celowo nie jedząc więcej, w nadziei, że po raz kolejny może to poprawić wydajność.
Sportowcy na wysokim poziomie są zwykle bardzo szczupli, do tego stopnia, że dalsza utrata masy ciała zagraża zdrowiu i wydajności. Układ hormonalny jest zmuszony zareagować na deficyt energii: na przykład poziom hormonów płciowych, testosteronu i estrogenu, może spaść, co prowadzi między innymi do zmniejszenia gęstości kości. W przeciwieństwie do mężczyzn, kobiety mają znak ostrzegawczy w postaci przerwania lub zaprzestania miesiączki. Zarówno mężczyźni, jak i kobiety z RED-S prawdopodobnie cierpią z powodu niepowodzenia w osiągnięciu swoich najlepszych wyników sportowych.
To co można zauważyć, że osoby trenujące rekreacyjnie lub zaczynające przygodę z jakimkolwiek treningiem przeszacowują w większości swój wydatek energetyczny związanych z treningiem. Sportowcy zazwyczaj, nie doceniają swojego wysiłku i, w wielu przypadkach spożycie żywności nie pokrywa ich zapotrzebowania.
Chociaż RED-S może wystąpić u obu płci, prawdopodobnie istnieją różnice w reakcjach biologicznych na LEA u sportowców płci męskiej w porównaniu z ich odpowiednikami płci żeńskiej. Sugeruje się, że częstość występowania LEA jest wyższa u kobiet niż u mężczyzn, chociaż dokładne różnice nie są znane. Próg i czas trwania stanu LEA wymagany do wywołania RED-S u mężczyzn jest nieznany. Obniżenie poziomu testosteronu, hormonu płciowego, prawdopodobnie będzie większym problemem zdrowotnym u sportowców płci męskiej
Niska dostępność energii to podstawowa kwestia powodująca wieloukładowe dysfunkcje w układzie hormonalnym, metabolicznym, hematologicznym, sercowo-naczyniowym, pokarmowym, immunologicznym i psychologicznym w RED-S. Wykazano, że markery endokrynologiczne i metaboliczne są bardziej obiektywnymi wskaźnikami niskiej dostępności energii, które z kolei są skorelowane z wynikami, takimi jak stres kostny u sportowców płci męskiej i żeńskiej.
Skutki zdrowotne jakie niesie za sobą niska dostępność energii
Wpływ na układ hormonalny
Wpływ niskiej dostępności energii na układ hormonalny opisano głównie u kobiet-sportowców, dopiero od niedawna pojawiły się informacje również na temat mężczyzn. U niektórych kobiet-atletek w stanach LEA możemy zaobserwować zaburzenia osi podwzgórze-przysadka-gonady, zmiany w czynności tarczycy, zmiany w hormonach regulujących apetyt (np. zmniejszona leptyna i oksytocyna, zwiększona aktywność greliny, peptyd YY i adiponektyna), zmniejszenie insuliny i insulinopodobnego czynnika wzrostu 1 (IGF-1), zwiększona oporność na hormon wzrostu (GH) i podwyższenie poziomu kortyzolu. Wiele z tych zmian hormonalnych prawdopodobnie zachodzi w celu zachowania energii dla ważniejszych funkcji organizmu lub wykorzystania rezerw energetycznych organizmu na podstawowe funkcje życiowe.
Specyficzne zmiany u mężczyzn nie są w pełni poznane jednakże zmniejszoną pulsację i amplitudę LH opisano w serii przypadków maratończyków, populacji wysokiego ryzyka LEA. Inne badania, głównie w populacji sportowców wytrzymałościowych, wykazały spadek testosteronu i niespójne wyniki w różnicach w podstawowych parametrach LH. Dowody sugerują, że u samców wykonujących ćwiczenia wytrzymałościowe może dojść do podobnego osłabienia funkcji rozrodczej znanej jako hipogonadyzm wysiłkowy (EHMC). U sportowców płci męskiej istnieje związek między wyższym poziomem intensywnego treningu wytrzymałościowego a obniżeniem poziomu testosteronu i libido.
Funkcje menstruacyjne
Aktualne dowody potwierdzają związane z niską dostępnością energii zaburzenie pulsacji hormonu uwalniającego gonadotropinę (GnRH) w podwzgórzu, po którym następują zmiany w uwalnianiu LH i FSH z przysadki oraz obniżone poziomy estradiolu i progesteronu. Jest to uważane za formę funkcjonalnego braku miesiączki podwzgórza (FHA). Czas trwania i dotkliwość LEA potrzebna do wywołania takich zakłóceń są również różne u każdej kobiety.
W kilku badaniach, poprzez manipulację poborem energii i wydatkiem energetycznym związanym z wysiłkiem fizycznym badacze udowodnili możliwość zaburzenia cyklu menstruacyjnego.
Zdrowie kości
W modelach (RED-S) proponuje się, że LEA zagraża zdrowiu kości u sportowców, w tym sportowców wytrzymałościowych. LEA charakteryzuje się zaburzeniem kilku hormonów zaangażowanych w regulację modelowania kości, w tym supresją estrogenu, testosteronu, leptyny, trójjodotyroniny i insulinopodobnego czynnika wzrostu 1 oraz wzrostem adiponektyny. W ciągu jednego roku 3–21% biegaczy wytrzymałościowych może doznać przynajmniej jednego urazu kości (np. złamania stresowego). Sportowcy wytrzymałościowi płci męskiej i żeńskiej z wyższą „Skumulowaną oceną ryzyka Triady” częściej doznają urazu kości.
Konsekwencje zdrowotne i wydajnościowe syndrom RED-S
RED-S może mieć poważne konsekwencje dla wielu układów organizmu, powodując krótko- i długoterminowe pogorszenie optymalnego zdrowia i wydajności. Sportowcy, którzy cierpią na długotrwały niski EA (dostępności energii), mogą mieć niedobory składników odżywczych (w tym anemię), chroniczne zmęczenie i zwiększone ryzyko infekcji i chorób, z których wszystkie mogą szkodzić zdrowiu i wydolności. Powikłania fizjologiczne i medyczne dotyczą układu sercowo-naczyniowego, żołądkowo-jelitowego, hormonalnego, rozrodczego, kostnego, nerkowego oraz ośrodkowego układu nerwowego. Stres psychiczny lub depresja mogą skutkować niskim EA (a także mogą być wynikiem niskiego EA).
Badania wskazują, że synteza białek mięśniowych spada nawet przy EA wynoszącym 30 kcal / kg FFM / dzień. Niski EA powoduje niekorzystne profile lipidowe i dysfunkcję śródbłonka, zwiększając tym samym ryzyko sercowo-naczyniowe.
Znaki ostrzegawcze, wskazujące na syndrom red-s?
Fizyczne / medyczne oznaki i objawy
- Brak miesiączki
- Odwodnienie
- Problemy żołądkowo-jelitowe
- Hipotermia (nietolerancja zimna)
- Zaburzenia serca: bradykardia (niskie tętno), nieprawidłowe zmiany częstości akcji serca i / lub ciśnienia krwi podczas zmian pozycji)
- Złamania stresowe (i kontuzje wynikające z przeciążenia)
- Znaczna utrata wagi
- Skurcze mięśni, osłabienie lub zmęczenie
- Problemy z zębami i dziąsłami
Znaki i objawy psychologiczne / behawioralne
- Lęk lub depresja
- Twierdzenia o „uczuciu otyłości” pomimo szczupłości
- Nadmierne korzystanie z toalety
- Brak koncentracji, trudności z koncentracją
- Zaabsorbowanie wagą i jedzeniem
- Unikanie jedzenia i sytuacji związanych z jedzeniem
- Stosowanie środków przeczyszczających, tabletek odchudzających itp.
Czytając artykuł można odnieść wrażenie, że wszystko dotyczy tylko sportowców. Jednak niekontrolowana, niska dostępność energii, diety głodówkowe, detoksy, diety sokowe, warzywne, nawet u osób nie trenujących mogą manifestować się podobnymi skutkami. Innym przykładem są osoby, które postanowiły z dnia na dzień wieść sportowe życie i zaczynając codziennie biegać czy być aktywnym. Po trzech miesiącach takiego trybu życia okazuje się, że pojawiają się pierwsze urazy, kontuzje, oczywiście przyczyn tego stanu może być wiele, ale jednym z nich nieumiejętne dopasowanie żywienia do wysiłku.
Wielu sportowców, ma problem z oszacowaniem swojego wydatku energetycznego, można znaleść badania między innymi na piłkarzach premier league, gdzie śledząc ich spożycie żywności w tygodniu okazało się, że wielu z nich miało niedobór energii pobieranej z węglowodanów w ciągu tygodnia.
